Trong những năm gần đây, khái niệm gap year hay năm nghỉ để trải nghiệm dần được giới trẻ quan tâm nhiều hơn. Nếu như trước đây đây là một lựa chọn phổ biến ở phương Tây thì nay Gen Z tại Việt Nam cũng bắt đầu đặt câu hỏi: có nên dành một năm để ngắt quãng việc học hoặc công việc nhằm trải nghiệm thêm nhiều điều mới mẻ không. Câu chuyện gap year không đơn giản chỉ là nghỉ một năm mà là cả một quyết định ảnh hưởng đến định hướng học tập, sự nghiệp và cả cuộc sống cá nhân.
1. “Gap year” mang lại những giá trị gì
Gap year trước hết mang lại cơ hội trải nghiệm thực tế. Trong khoảng thời gian này, nhiều bạn trẻ chọn đi du lịch, làm tình nguyện hoặc thử sức với công việc bán thời gian. Những hoạt động này giúp mở rộng góc nhìn, tăng khả năng thích ứng và rèn luyện sự tự lập.
Ngoài ra, gap year còn là khoảng thời gian để phát triển kỹ năng mềm. Giao tiếp, quản lý thời gian, làm việc nhóm hay khả năng giải quyết vấn đề là những năng lực thường không được học trực tiếp trên giảng đường nhưng lại có ý nghĩa lớn trong cuộc sống sau này. Không ít bạn trẻ sau một năm trải nghiệm đã xác định rõ hơn mục tiêu sự nghiệp và trở nên trưởng thành về tư duy lẫn hành động.
2. Những rủi ro và mặt trái của “Gap year”
Dù mang lại nhiều lợi ích, gap year cũng tồn tại những rủi ro đáng cân nhắc. Vấn đề đầu tiên là tài chính. Chi phí cho các hoạt động trải nghiệm thường không nhỏ và không phải ai cũng có điều kiện để trang trải. Nếu không tính toán kỹ, gap year có thể biến thành gánh nặng tài chính cho cả gia đình.
Ngoài ra, việc ngắt quãng học tập hoặc công việc đôi khi khiến bạn trẻ tụt hậu so với bạn bè đồng trang lứa. Khi quay trở lại, nhịp học và nhịp làm có thể trở nên khó bắt kịp. Với những người thiếu kế hoạch, gap year dễ biến thành khoảng thời gian mơ hồ, không thu được giá trị thực tế mà chỉ đơn thuần là nghỉ ngơi kéo dài.
3. “Gap year” có thịnh hành ở Gen Z Việt Nam không
Tại Việt Nam, gap year chưa thực sự trở thành một xu hướng phổ biến. Khác với nhiều quốc gia phương Tây nơi việc nghỉ một năm trước khi học đại học được coi là bình thường, ở Việt Nam áp lực từ học tập và công việc thường khiến giới trẻ e dè với lựa chọn này. Tuy vậy, một bộ phận Gen Z tại các thành phố lớn đã bắt đầu quan tâm hơn đến gap year, chủ yếu thông qua các kênh mạng xã hội hoặc ảnh hưởng từ bạn bè quốc tế.
Điểm đáng chú ý là Gen Z Việt Nam ngày càng coi trọng trải nghiệm. Các báo cáo nghiên cứu cho thấy thế hệ này thích thử thách, mong muốn khẳng định bản thân qua những điều mới mẻ thay vì chỉ đi theo lối mòn truyền thống. Vì vậy, dù chưa đại trà, gap year tại Việt Nam được dự đoán sẽ dần có chỗ đứng trong tương lai, đặc biệt với những bạn có khả năng tự lập và mong muốn tích lũy hành trang khác biệt.
4. Nên “Gap year” trong lúc học hay sau khi tốt nghiệp
Gap year trong lúc học phù hợp với những sinh viên cảm thấy chưa chắc chắn về ngành đang theo học hoặc cần thêm trải nghiệm để xác định mục tiêu rõ ràng hơn. Khoảng nghỉ này giúp nhìn lại hướng đi và điều chỉnh sớm, tránh lãng phí thời gian và công sức cho một lựa chọn không phù hợp. Tuy nhiên, việc tạm dừng có thể khiến tiến độ học tập chậm hơn bạn bè và đòi hỏi nỗ lực nhiều hơn để bắt nhịp khi quay lại.
Gap year sau khi tốt nghiệp lại an toàn hơn vì không ảnh hưởng đến tiến độ học tập. Đây là thời điểm hợp lý để mở rộng trải nghiệm trước khi bước vào thị trường lao động. Tuy vậy, khoảng trống trong hồ sơ xin việc cần được chứng minh bằng những kỹ năng và trải nghiệm giá trị.
Tóm lại, nên chọn thời điểm gap year dựa trên hoàn cảnh cá nhân. Nếu còn mơ hồ về ngành học, nghỉ trong lúc học có thể giúp định hình lại con đường. Nếu đã có mục tiêu rõ ràng và muốn thêm trải nghiệm trước khi đi làm, nghỉ sau khi tốt nghiệp sẽ hợp lý hơn.
5. Kết luận: Gap year có đáng giá không phụ thuộc vào sự chuẩn bị
Không thể nói gap year tuyệt đối đáng giá hay hoàn toàn lãng phí. Giá trị của nó phụ thuộc vào cách mỗi người chuẩn bị và tận dụng. Nếu có mục tiêu rõ ràng, kế hoạch cụ thể và sự tự giác cao, gap year sẽ trở thành bước đệm quý giá giúp nâng cao kỹ năng, mở rộng trải nghiệm và làm giàu hành trang sống. Ngược lại, nếu chỉ nghỉ theo trào lưu, thiếu định hướng và không có sự chuẩn bị thì gap year dễ biến thành khoảng thời gian trống rỗng.
Điều quan trọng là trước khi đưa ra quyết định, mỗi bạn trẻ cần tự hỏi: mình sẽ học được gì, trải nghiệm được gì và chuẩn bị như thế nào để một năm nghỉ đó trở thành vốn sống hữu ích. Câu trả lời cho những câu hỏi ấy sẽ quyết định gap year có thật sự đáng giá hay không.
