Trên giảng đường, cuộc đua dường như chỉ xoay quanh điểm số cá nhân, những bài thi cuối kỳ và các trang luận văn dày cộm. Giữa áp lực đó, kỹ năng làm việc nhóm (teamwork) thường bị đẩy xuống hàng thứ yếu, bị coi như một nhiệm vụ “cho có” để hoàn thành tín chỉ. Tuy nhiên, một thực tế phũ phàng mà nhiều người chỉ nhận ra khi bước chân vào môi trường chuyên nghiệp là: thiếu kỹ năng teamwork không chỉ là điểm yếu, mà còn là rào cản chí mạng trên con đường sự nghiệp.
1. Vì sao kỹ năng làm việc nhóm thường bị xem nhẹ ở giảng đường ?
Môi trường học thuật, về bản chất, được thiết kế để đo lường và tôn vinh năng lực cá nhân. Hệ thống điểm số, xếp hạng và đánh giá cuối cùng thường tập trung vào kết quả của từng sinh viên. Điều này vô hình trung tạo ra một nhận thức rằng thành công là một hành trình đơn độc.
Khi các bài tập nhóm được triển khai, chúng thường vấp phải những vấn đề cố hữu:
- Sự bất bình đẳng trong phân chia công sức: Hiện tượng một hoặc hai thành viên “gánh team” trong khi những người khác chỉ tham gia một cách hời hợt là không hiếm. Điều này dẫn đến cảm giác bất công, làm xói mòn động lực hợp tác và gieo rắc sự hoài nghi vào giá trị của làm việc nhóm.
- Tâm lý né tránh xung đột: Thay vì đối thoại để phân chia công việc một cách công bằng và giải quyết các bất đồng, nhiều sinh viên chọn giải pháp “an toàn” là tự mình làm hết cho nhanh. Cách tiếp cận này tuy giải quyết được vấn đề trước mắt nhưng lại hình thành nên những thói quen độc hại: làm việc độc lập một cách cực đoan, ngại chia sẻ và thiếu kiên nhẫn khi phải phối hợp với người khác.
Chính những trải nghiệm tiêu cực này đã khiến teamwork trong mắt nhiều sinh viên trở thành một gánh nặng thay vì một cơ hội để rèn luyện.
2. Khi đi làm, kỹ năng làm việc nhóm không chỉ quan trọng mà còn thiết yếu
Ngay khi rời ghế nhà trường, quy luật của cuộc chơi thay đổi hoàn toàn. Trong một tổ chức hay doanh nghiệp, hầu như không có dự án nào là thành quả của riêng một cá nhân. Sự thành công của một sản phẩm, một chiến dịch hay một mục tiêu kinh doanh đều là kết quả của sức mạnh tổng hợp từ nhiều phòng ban, nhiều vai trò và nhiều bộ kỹ năng khác nhau. Một nhân viên, dù sở hữu chuyên môn xuất sắc đến đâu, nếu không có khả năng phối hợp sẽ nhanh chóng trở thành một “điểm nghẽn” trong dòng chảy công việc chung. Họ có thể:
- Gặp khó khăn trong việc truyền đạt ý tưởng của mình cho người khác.
- Không biết cách lắng nghe và tiếp thu đóng góp từ đồng nghiệp.
- Tạo ra căng thẳng không cần thiết khi xảy ra xung đột.
- Làm chậm tiến độ của cả tập thể vì không thể tích hợp công việc của mình vào bức tranh chung.
Các doanh nghiệp hiện đại không chỉ tìm kiếm những người “làm được việc” mà còn khao khát những nhân sự “làm việc được với người khác”. Đó là những người biết lắng nghe, có khả năng thuyết phục, có kỹ năng giải quyết mâu thuẫn và luôn đặt mục tiêu chung lên hàng đầu. Đây không phải là kỹ năng bẩm sinh mà là kết quả của một quá trình mài giũa liên tục.
3. Kỹ năng làm việc nhóm: lợi thế cạnh tranh khi bước vào môi trường chuyên nghiệp
Sự khác biệt giữa một người đã quen với teamwork và một người luôn né tránh nó trở nên rõ rệt hơn bao giờ hết khi họ cùng bước vào một dự án thực tế.
- Người đã được rèn luyện sẽ nhanh chóng hòa nhập. Họ biết cách đặt câu hỏi chiến lược để làm rõ vai trò, chủ động chia sẻ thông tin, sẵn sàng tiếp nhận phản hồi để cải thiện, và hiểu rằng trách nhiệm của mình là một mắt xích quan trọng trong cả một dây chuyền.
- Ngược lại, người thiếu kỹ năng teamwork thường loay hoay và bị động. Họ có thể gặp khó khăn khi phải báo cáo tiến độ, cảm thấy bất lực khi công việc của mình phụ thuộc vào người khác, và dễ nản lòng khi đối mặt với những ý kiến trái chiều. Dần dần, dù chuyên môn tốt, họ vẫn có nguy cơ bị cô lập và đánh giá thấp về năng lực hợp tác.
Trong một thị trường lao động cạnh tranh, khả năng làm việc nhóm hiệu quả chính là yếu tố giúp một ứng viên nổi bật và là nền tảng để một nhân viên phát triển bền vững.
4. Trao dồi kỹ năng kỹ năng làm việc nhóm khi còn ở môi trường học đường, một bước đi khôn ngoan và dài hạn
Bài học đắt giá mà nhiều người chỉ nhận ra khi đã đi làm là: kỹ năng teamwork không thể được xây dựng chỉ qua một vài khóa học cấp tốc. Nó đòi hỏi sự va chạm, trải nghiệm và điều chỉnh hành vi qua thời gian. Vì vậy, môi trường đại học chính là “phòng gym” lý tưởng nhất để rèn luyện “cơ bắp” teamwork. Mỗi bài tập nhóm, mỗi dự án câu lạc bộ, mỗi hoạt động ngoại khóa đều là một cơ hội quý báu để học cách:
- Điều tiết cái tôi cá nhân.
- Lắng nghe và tôn trọng sự khác biệt.
- Đàm phán và phân chia công việc.
- Cùng nhau chịu trách nhiệm về kết quả cuối cùng.
Hãy xem mỗi lần làm việc nhóm không phải là một gánh nặng, mà là một khoản đầu tư chiến lược cho tương lai. Biết cách làm việc hiệu quả với người khác là một năng lực cốt lõi.
