Học Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng làm nghề gì? Toàn cảnh sự nghiệp và hướng đi tương lai

Từ chiếc smartphone trên tay bạn, một tách cà phê bạn uống mỗi sáng, cho đến liều vắc-xin quan trọng, tất cả đều có một hành trình diệu kỳ ở “hậu trường”. Đó chính là thế giới của Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng. Đây không còn là ngành của xe tải và kho bãi, mà là một “sân chơi” chiến lược của dữ liệu và công nghệ. Bài viết này, với sự tham vấn từ các chuyên gia tại VTC Academy, sẽ không chỉ cho bạn biết học logistics và quản lý chuỗi cung ứng ra làm gì, mà còn giúp bạn khám phá xem bạn phù hợp với mảnh ghép nào trong bức tranh sự nghiệp đầy sôi động này.

1. Sân chơi rộng lớn: Tại sao Logistics là “miền đất hứa” của tương lai?

Trước khi tìm hiểu chi tiết về các vị trí công việc, hãy cùng nhìn vào bức tranh toàn cảnh để thấy được sức nóng và tiềm năng của ngành Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng tại Việt Nam.

Nhu cầu thị trường và xu hướng ngành Logistics

1.1. Bùng nổ cùng thương mại điện tử và kinh tế số

Mỗi ngày, hàng triệu đơn hàng được đặt trên các sàn thương mại điện tử. Để những món hàng đó đến tay bạn một cách nhanh chóng và chính xác, cần có một hệ thống Logistics khổng lồ vận hành phía sau. Sự tăng trưởng vũ bão của kinh tế số đã biến Logistics trở thành ngành dịch vụ huyết mạch, tạo ra nhu cầu cực lớn về nhân sự có khả năng quản lý kho hàng thông minh, tối ưu hóa tuyến đường giao hàng và xử lý đơn hàng hiệu quả.

1.2. Việt Nam – “Công xưởng mới” của thế giới

Với sự dịch chuyển của chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho các tập đoàn sản xuất hàng đầu thế giới. Dòng vốn đầu tư FDI khổng lồ này đòi hỏi một hệ thống chuỗi cung ứng đẳng cấp quốc tế để quản lý dòng chảy nguyên vật liệu nhập khẩu và thành phẩm xuất khẩu đi khắp năm châu, mở ra vô vàn cơ hội cho nhân lực ngành Logistics.

1.3. “Cơn khát” nhân lực 4.0 và mức thu nhập hấp dẫn

Theo dự báo, đến năm 2030, ngành Logistics Việt Nam cần thêm khoảng 2,2 triệu lao động. Đáng chú ý, đây là một “cơn khát” nhân lực chất lượng cao – những người không chỉ có chuyên môn mà còn làm chủ công nghệ và ngoại ngữ. Sự thiếu hụt này đẩy mức lương của ngành lên mức rất cạnh tranh, tạo ra một tương lai sự nghiệp đầy hứa hẹn cho những ai được đào tạo bài bản.

2. Bạn thuộc tuýp nào? Khám phá 3 con đường sự nghiệp chính

Ngành Logistics không chỉ có một con đường duy nhất. Tùy vào tính cách và thế mạnh, bạn có thể tỏa sáng ở những vai trò khác nhau. Hãy xem bạn thuộc tuýp nào nhé.

Học Logistics và quản lý chuỗi cung ứng ra làm gì

2.1. Con đường 1: Dành cho nhà chiến lược và bậc thầy dữ liệu

Chân dung: Bạn thích làm việc với con số, tìm kiếm quy luật ẩn sau các dữ liệu, đam mê lập kế hoạch và tối ưu hóa mọi thứ để đạt hiệu quả cao nhất? Vậy thì đây là các vị trí phù hợp:

• Chuyên viên Phân tích chuỗi cung ứng (Supply Chain Analyst): Bạn sẽ là “thám tử” dữ liệu của doanh nghiệp, có nhiệm vụ “bắt bệnh” cho toàn bộ chuỗi cung ứng. Bằng cách phân tích chi phí, thời gian, hiệu suất, bạn sẽ tìm ra những điểm nghẽn và đề xuất giải pháp giúp công ty tiết kiệm hàng tỷ đồng.
• Chuyên viên Hoạch định & Mua hàng (Planner/Procurement): Bạn vừa là “nhà tiên tri” dự báo nhu cầu thị trường để lập kế hoạch sản xuất, vừa là “nhà đàm phán” tài ba để tìm kiếm, đánh giá và làm việc với các nhà cung cấp, đảm bảo nguồn nguyên liệu đầu vào với chất lượng và chi phí tốt nhất.

Góc nhìn VTC Academy: Đây là con đường sự nghiệp có tiềm năng phát triển mạnh mẽ nhất trong kỷ nguyên số. Để thành công, bạn cần trang bị kỹ năng công nghệ cao như phân tích dữ liệu với Excel nâng cao, Power BI, thậm chí là SQL. Đây chính là nơi bạn biến dữ liệu thành lợi thế cạnh tranh cốt lõi.

2.2. Con đường 2: Dành cho người hành động và chuyên gia thực chiến

Chân dung: Bạn năng động, quyết đoán, thích giải quyết các vấn đề thực tế ngay tại hiện trường, không ngại áp lực và yêu thích cảm giác khi mọi thứ vận hành một cách chính xác, trơn tru? Đây là các vị trí phù hợp:

• Chuyên viên Vận hành/Hiện trường (Operations/Forwarder): Bạn là “nhạc trưởng” tại cảng biển, sân bay, cửa khẩu. Công việc của bạn là trực tiếp xử lý các thủ tục, giám sát việc bốc dỡ, giao nhận hàng hóa, đảm bảo mọi quy trình diễn ra đúng kế hoạch.
• Chuyên viên Điều phối Vận tải & Kho vận: Bạn là “bậc thầy điều phối”, chịu trách nhiệm quản lý dòng chảy của hàng hóa và phương tiện. Bạn sẽ lập kế hoạch tuyến đường, điều phối đội xe, quản lý các hoạt động xuất-nhập-tồn kho một cách khoa học.
• Chuyên viên Xuất nhập khẩu và Hải quan: Bạn là “người gác cổng” của thương mại quốc tế. Trong thương mại quốc tế, chứng từ chính là “tấm hộ chiếu” cho mọi lô hàng. Bạn sẽ xử lý các bộ chứng từ phức tạp, đảm bảo hàng hóa được thông quan hợp pháp và nhanh chóng.

Góc nhìn VTC Academy: Đừng lầm tưởng đây là công việc tay chân. Công nghệ đang thay đổi cuộc chơi. Các chuyên gia thực chiến hiện đại đang làm việc với các hệ thống quản lý kho (WMS), hệ thống quản lý vận tải (TMS) thông minh để làm việc hiệu quả và chính xác hơn gấp nhiều lần.

2.3. Con đường 3: Dành cho người giao tiếp và nghệ sĩ kết nối

Chân dung: Bạn tự tin, khéo léo, thích xây dựng các mối quan hệ, có khả năng lắng nghe, thấu hiểu và thuyết phục người khác? Hãy chọn các vị trí phù hợp này:

• Chuyên viên Kinh doanh Logistics (Sales Logistics): Bạn là “sứ giả” của công ty, người mang các giải pháp vận tải, kho bãi… đến cho khách hàng. Bạn sẽ tìm kiếm, tư vấn và thuyết phục khách hàng sử dụng dịch vụ, mang lại doanh thu trực tiếp cho doanh nghiệp.
• Chuyên viên Dịch vụ khách hàng (Customer Service): Bạn là “người giữ lửa”, cầu nối quan trọng giữa khách hàng và bộ phận vận hành. Bạn sẽ theo dõi tình trạng đơn hàng, chủ động thông báo, xử lý các sự cố và khiếu nại, đảm bảo sự hài lòng và trung thành của khách hàng.

Lời khuyên từ chuyên gia: Một quyết định quan trọng ban đầu là lựa chọn giữa làm việc cho doanh nghiệp sản xuất/thương mại (“phía chủ hàng”) và công ty dịch vụ logistics (“phía cung cấp dịch vụ”). Làm việc ở “phía chủ hàng” giúp bạn hiểu sâu về một ngành hàng cụ thể. Trong khi đó, “phía cung cấp dịch vụ” cho bạn cơ hội cọ xát với nhiều loại hàng hóa và tình huống đa dạng. Thông qua mạng lưới đối tác doanh nghiệp, VTC Academy thường xuyên tổ chức các chuyến tham quan thực tế, giúp học viên hình dung rõ hơn về hai môi trường làm việc chuyên nghiệp này.

3. Từ Fresher đến Leader: Lộ trình chinh phục đỉnh cao sự nghiệp

3.1. Các nấc thang chinh phục đỉnh cao sự nghiệp

Dù bạn chọn con đường nào, ngành Logistics đều có một lộ trình thăng tiến rõ ràng cho những người có năng lực và không ngừng nỗ lực. Lộ trình sự nghiệp điển hình thường trải qua các giai đoạn chính:

• Giai đoạn 1 – Executive (0-2 năm kinh nghiệm): Đây là giai đoạn khởi đầu, bạn sẽ đảm nhận các vị trí nhân viên để học hỏi quy trình, tích lũy kinh nghiệm thực chiến và hiểu rõ ngành.
• Giai đoạn 2 – Specialist/Supervisor (2-5 năm kinh nghiệm): Khi đã vững vàng nghiệp vụ, bạn có thể trở thành chuyên gia hoặc giám sát một đội nhóm nhỏ, xử lý những tình huống phức tạp hơn.
• Giai đoạn 3 – Manager/Director (5+ năm kinh nghiệm): Với kinh nghiệm và kỹ năng lãnh đạo, bạn có thể vươn lên các vị trí quản lý, chịu trách nhiệm điều hành cả một bộ phận, xây dựng chiến lược và định hướng phát triển cho công ty.

Đặc biệt, việc đón đầu các hướng chuyên môn hóa của tương lai như Logistics 4.0 (ứng dụng AI, Robot), Logistics Thương mại điện tử hay Logistics Xanh sẽ là những “lối đi tắt” giúp bạn bứt phá và thăng tiến nhanh hơn trong sự nghiệp.

Lộ trình thăng tiến ngành Logistics và quản lý chuỗi cung ứng

3.2. Góc nhìn cân bằng: Những thách thức cần đối mặt

Mặc dù lộ trình thăng tiến rất hấp dẫn, ngành Logistics cũng đòi hỏi sự kiên trì và khả năng chịu áp lực cao. Môi trường làm việc năng động đồng nghĩa với việc các vấn đề phát sinh liên tục (trễ tàu, sai sót chứng từ) và đòi hỏi khả năng giải quyết vấn đề nhanh chóng. Đặc biệt ở các vị trí vận hành, yêu cầu về thời gian làm việc linh hoạt là một thực tế. Hơn nữa, với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ, áp lực học hỏi không ngừng để không bị tụt hậu là một thách thức lớn đối với mọi nhân sự trong ngành.

4. Nền tảng cho sự nghiệp: 4 bước chuẩn bị thiết yếu

Để tự tin nắm bắt những cơ hội vàng của ngành, bạn cần một sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Dưới đây là lời khuyên chiến lược từ các chuyên gia của VTC Academy.

4.1. Bước 1: Xây dựng nền tảng tư duy hệ thống

Đừng chỉ nhìn vào một mắt xích. Hãy học cách nhìn toàn bộ bức tranh của chuỗi cung ứng, hiểu được mối liên kết chặt chẽ giữa mua hàng, sản xuất, lưu kho, vận tải và phân phối. Tư duy hệ thống sẽ giúp bạn đưa ra những quyết định sáng suốt hơn ở bất kỳ vị trí nào.

4.2. Bước 2: Trang bị “vũ khí” công nghệ và ngoại ngữ

Đây là yếu tố tạo nên sự khác biệt lớn nhất. Tiếng Anh là “hộ chiếu” để bạn làm việc trong các tập đoàn đa quốc gia và tiếp cận với tri thức toàn cầu. Kỹ năng công nghệ, đặc biệt là khả năng phân tích dữ liệu và sử dụng thành thạo các phần mềm chuyên dụng, chính là “vũ khí” giúp bạn trở nên không thể thay thế.

4.3. Bước 3: Tích lũy kinh nghiệm thực chiến càng sớm càng tốt

Kiến thức sách vở là chưa đủ. Ngành Logistics đòi hỏi kinh nghiệm xử lý tình huống thực tế. Hãy chủ động tham gia các dự án, các cuộc thi, các kỳ thực tập tại doanh nghiệp. Đây là lý do tại VTC Academy, chúng tôi luôn chú trọng mô hình đào tạo dựa trên dự án thực tế và tạo điều kiện cho học viên đi làm ngay từ những học kỳ đầu tiên.

4.4. Bước 4: Rèn luyện 3 phẩm chất cốt lõi

Kỹ năng là cần thiết, nhưng phẩm chất mới là yếu tố quyết định của một chuyên gia hàng đầu.

• Tư duy giải quyết vấn đề (Problem-Solving Mindset): Xem vấn đề như một bài toán cần giải. Phẩm chất này đòi hỏi sự bình tĩnh, khả năng phân tích nhanh và sự quyết đoán để đưa ra giải pháp tối ưu dưới áp lực.
• Tính chính trực và trách nhiệm tuyệt đối (Integrity & Accountability): Trong ngành này, niềm tin là tài sản lớn nhất. Sự chính trực và tinh thần chịu trách nhiệm đến cùng khi có sự cố xảy ra là phẩm chất không thể thiếu để xây dựng một sự nghiệp bền vững.
• Sự ám ảnh tích cực về khách hàng (Customer Obsession): Đích đến cuối cùng của mọi chuỗi cung ứng là sự hài lòng của người tiêu dùng. Một chuyên gia giỏi không chỉ “hoàn thành công việc”, mà còn “hoàn thành lời hứa” với khách hàng.

5. Câu hỏi thường gặp

5.1. Học ngành Logistics ra trường có dễ xin việc không?

Cơ hội việc làm là rất lớn, nhưng chỉ dành cho những người có sự chuẩn bị. Với “cơn khát” nhân lực chất lượng cao hiện nay, một ứng viên được đào tạo bài bản, có kỹ năng công nghệ và ngoại ngữ sẽ luôn được các nhà tuyển dụng săn đón.

5.2. Làm Logistics có cần giỏi tiếng Anh không?

Tiếng Anh không phải là điều kiện bắt buộc cho mọi vị trí khởi điểm, đặc biệt là ở các công ty nội địa. Tuy nhiên, nếu bạn muốn thăng tiến lên các vị trí quản lý, làm việc trong các tập đoàn đa quốc gia với mức thu nhập vượt trội, thì tiếng Anh là yêu cầu gần như bắt buộc. Hãy xem nó là một khoản đầu tư cho tương lai sự nghiệp của bạn.

5.3. Học trái ngành, chuyển sang làm Logistics có khó không?

Không hề khó nếu bạn có quyết tâm và một lộ trình học tập đúng đắn. Ngành Logistics đề cao tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề và kỹ năng thực tế. Nhiều kỹ năng từ các ngành khác như kinh tế, ngoại ngữ, IT đều có thể áp dụng. Việc tham gia một khóa học chuyên sâu, tập trung vào thực hành sẽ là con đường nhanh nhất giúp bạn tự tin chuyển ngành thành công.

5.4. Làm Logistics có thực sự vất vả không?

Ngành này năng động và đôi khi áp lực cao, nhưng sự “vất vả” phụ thuộc vào con đường bạn chọn. Các vị trí thực chiến tại hiện trường có thể đòi hỏi nhiều về thể chất, trong khi các vị trí chiến lược và thương mại lại thử thách về trí tuệ và kỹ năng mềm.

6. Khám phá những “điểm chạm” tiếp theo