Tỷ lệ vàng trong thiết kế – liệu có khó để chinh phục?

Tỷ lệ vàng là hẳn là thuật ngữ vô cùng quen thuộc với nhiều người, đặc biệt là những ai quan tâm tới lĩnh vực Toán học. Chúng ta có thể nghe về sự hiện diện của tỷ lệ vàng trong nhiều công trình kiến trúc nổi tiếng như Kim Tự Tháp Giza (Ai Cập), Nhà thờ Thánh Paul (Anh), Nhà thờ Milan (Ý), Cổng Brandenburg (Đức), Notre-Dame (Pháp),… hoặc những tác phẩm hội họa như Mona Lisa, Vitruvian Man, The last supper,… Trong thiết kế đồ họa (TKĐH), nếu bạn được học một khóa học về thiết kế, dù là khóa cơ bản hay nâng cao, hoặc đọc những kiến thức cơ bản liên quan đến thiết kế, chắc chắn bạn sẽ ít nhất một lần được nghe nói đến tỷ lệ vàng. Tỷ lệ vàng là một công thức tính toán số học mà những người làm trong lĩnh vực nghệ thuật, sáng tạo nên vận dụng vào tác phẩm của mình. Nhưng có phải ai cũng hiểu được rõ tỷ lệ vàng là gì, và làm thế nào để ứng dụng những con số vào trong thiết kế?

Tỷ lệ vàng là gì ?

Tỷ lệ vàng có nguồn gốc xuất phát từ toán học. Nên để hiểu rõ về khái niệm này, chắc chúng ta sẽ cần “ngó nghiêng” sang lĩnh vực của những con số và công thức một chút .

Trong toán học và nghệ thuật, hai đại lượng được gọi là tỷ lệ vàng nếu tỷ số giữa tổng của các đại lượng đỏ với đại lượng lớn hơn bằng tỷ số giữa đại lượng lớn hơn với đại lượng nhỏ hơn. Tỷ lệ vàng thường được chỉ định bằng ký tự φ (phi) trong bảng chữ cái Hy Lạp nhằm tưởng nhớ đến Phidias, nhà điêu khắc đền Parthenon. Để giúp bạn hình dung rõ hơn khối lý thuyết bên trên thì tỷ lệ vàng có thể được biểu diễn như sau:

a + b / a = a / b = φ

Từ phương trình này, người ta đã tính toán ra nghiệm của số phi là một con số vô tỷ xấp xỉ 11.618

Từ khái niệm cơ bản về tỷ lệ vàng, chúng ta phát triển thêm khái niệm về hình chữ nhật vàng – hình chữ nhật có tỷ lệ giữa chiều dài và chiều rộng chính là 1,618. Trong hình chữ nhật vàng, ta sẽ kể thêm các đường kẻ phân chia khác tạo thêm được nhiều hình chữ nhật vàng khác ở bên trong .

Và từ chuỗi hình chữ nhật vàng ở trên, ta có thể vẽ một đường xoắn ốc tiếp xúc với các cạnh của các hình chữ nhật đó, và phát triển thêm một khái niệm nữa gọi là đường xoắn vàng.

Tỷ lệ vàng trong cuộc sống

Kiến trúc là một trong những lĩnh vực ứng dụng tỷ lệ vàng nhiều nhất. Bởi không chi cân bằng về mặt thẩm mỹ mà sự cân bằng về cấu trúc được hình thành từ tỷ lệ vàng còn được cho là đạt được tiêu chuẩn về độ vững chắc. Có thể lấy ví dụ , trong các công trình kỳ quan về kiến trúc như quần thể kim tự tháp Khufu có tỷ lệ số đo là 146/233 ≈ 62,66 %, trong đó cạnh đáy bằng 233m, chiều cao bằng 146m; Kim tự tháp Mikerinos: 66/108 ≈ 61,11 % , trong đó cạnh đáy bằng 108m, chiều cao bằng 66m. Dù những kích thước có bị sai lệch qua thời gian, song ta thấy chúng rất gần với tỷ lệ vàng. Tháp Eiffel có tỷ lệ 184.4 / 300.5 ≈ 61,36 %, trong đó chiều cao phần thân chính bằng 184,8m, chiều ngang tháp bằng 300,5m.

Cơ thể con người luôn được lấy ra làm ví dụ chuẩn mực cho sự đạt chuẩn của tỷ lệ vàng. Người ta cho rằng cơ thể có tỷ lệ càng gần với tỷ lệ vàng thì càng đẹp. Một số tỷ lệ thường được quy chuẩn về tỷ lệ vàng có thể bằng tỷ lệ chiều cao/đỉnh đầu đến đầu ngón tay; hoặc tỷ lệ đỉnh đầu tới đầu ngón tay định đầu tới rốn (hoặc cùi chỏ), hoặc đỉnh đầu tới ngực/chiều rộng của bụng,…

Xem thêm bài viết: Yếu tố không gian trong thiết kế

Dù không phải là một quy tắc bắt buộc, nhưng các họa sỹ vẫn luôn tìm cách ứng dụng tỷ lệ vàng thần thánh vào trong các tác phẩm của mình để bức họa đạt được hiệu quả thẩm mỹ tốt nhất. Nói đến tỷ lệ vàng trong hội họa, có lẽ ai cũng nghĩ ngay đến bức họa Mona Lisa của danh họa Leonardo da Vinci – một bức họa đã tốn rất nhiều giấy mực của các nhà phê bình trên thế giới.

Tỷ lệ vàng trong thiết kế

Có thể thấy, hầu hết các lĩnh vực có liên quan mật thiết đến cảm quan thị giác đều có thể ứng dụng tỷ lệ vàng. Và thiết kế đồ họa chắc chắn không ngoại lệ. Chúng ta hãy cùng xem xét một vài ứng dụng của tỷ lệ vàng trong thiết kế.

1. Typography:

Nếu bạn thường xuyên phải thiết kế, chắc sẽ không lạ gì với khái niệm “phân cấp thông tin” Và phân cấp thông tin theo kích cỡ là kiểu phân cấp thông tin thường thấy nhất. Áp dụng khi bạn sử dụng chữ: tiêu đề của đoạn văn / bài viết, thường sẽ được chỉnh kích cỡ to hơn, đậm nét hơn so với các body text. Và tỷ lệ vàng hoàn toàn có thể được áp dụng đối với sự chênh lệch kích cỡ ở trường hợp này .

Ví dụ, body text của bạn có cỡ chữ là 10pt , và bạn phân vân không biết nên để chữ phần Title là bao nhiêu? Hãy nhận con số ấy với tỷ lệ vàng 10ptx 1,514 16,18pt. Suy ra, kích cỡ phần title để khoảng 15pt hoàn hảo nhất. (đừng quan tâm những số lẻ đằng sau sự khác biệt nhỏ hơn một không đáng kể)

2. Bố cục:

Một cách đơn giản khác để dễ dàng áp dụng tỷ lệ vàng vào trong thiết kế của bạn là sử dụng kích thước của hình chữ nhật vàng để cắt ảnh hoặc bản thiết kế của bạn theo đó. Ở đây, bạn hoàn toàn có thể ứng dụng hình xoắn vàng bằng cách tập trung chủ thể, những điểm quan trọng của bản thiết kế vào tâm của hình xoắn. Một cách tự nhiên, mắt người sẽ luôn bị thu hút vào điểm tâm của hình xoắn vàng.

Xem thêm bài viết: Xây dựng bố cục trong Portfolio: Tưởng dễ nhưng không dễ chút nào

3. Thiết kế Web:

Tỷ lệ vàng cũng được ứng dụng rất nhiều trong thiết kế web. Cơ bản nhất là ứng dụng vào tỷ lệ giữa cột sidebar và cột nội dung chính. Ngoài ra, còn có thể áp dụng tương tự khi sắp xếp tỷ lệ giữa các module của website. Tỷ lệ vàng sẽ mang lại trải nghiệm thị giác tốt hơn cho người dùng khi truy cập vào website của bạn.

4. Thiết kế Logo:

Cuối cùng là ứng dụng được coi là “đắt giá” nhất của tỷ lệ vàng: Thiết kế logo. Tại sao lại là “đắt giá” nhất? Logo có thể coi là một trong những ấn phẩm thiết kế đòi hỏi nhiều chất xám nhất của Designer và đi kèm theo đó là mức giá thiết kế thường rất cao. Đa số các nhà thiết kế logo chuyên nghiệp khi thiết kế thường có gắng đưa tỷ lệ vàng vào trong thiết kế của mình. Và khi bạn thuyết trình về sản phẩm cho khách, một logo có tỷ lệ vàng sẽ tạo cảm giác chuyên nghiệp hơn cho khách hàng của bạn. Tỷ lệ vàng mang tới tính cân bằng về mặt thẩm mỹ cho thiết kế logo, tạo cảm giác thuận mắt, dễ nhìn. Khi logo sử dụng vào mục đích quảng cáo, hình ảnh logo có thể bị thay đổi kích thước, tuân thủ tỷ lệ vàng phiên bản logo được giữ vững, không bị bóp méo và được ứng dụng theo đúng bộ quy chuẩn logo. Nhưng không như những ứng dụng trên, tỷ lệ vàng trong thiết kế logo sẽ phức tạp hơn một chút. Nhiều logo của các thương hiệu nổi tiếng có thể kể đến như Twitter, Google, Apple, Pepsi, Coca Cola,…

Kết

Bạn có thể sử dụng tỷ lệ vàng cho nhiều thành phần khác nhau trong thiết kế của bạn để cải thiện tác phẩm của mình. Hy vọng bài viết đã giúp các bạn có một cái nhìn bao quát và đầy đủ về tỷ lệ vàng để thiết kế của mình trở nên hoàn thiện hơn.

(Nguồn: GRAPHICS)