Những năm gần đây, thương mại điện tử tại Việt Nam tăng trưởng với tốc độ đáng kinh ngạc. Hành vi mua sắm chuyển dịch mạnh sang online, từ quần áo, mỹ phẩm, đến thực phẩm và đồ điện tử. Các nền tảng như Shopee, Lazada, Tiki, TikTok Shop trở thành thói quen mua sắm của hàng triệu người. Tuy nhiên, để một đơn hàng đến tay khách nhanh chóng và an toàn, không chỉ có công nghệ bán hàng mà còn cần cả một hệ thống vận hành hậu cần hiệu quả. Đây chính là lý do logistics trở thành yếu tố sống còn của ngành.
1. Logistics – Mạch máu của thương mại điện tử
Nếu coi thương mại điện tử là một cơ thể sống phát triển vũ bão thì logistics chính là hệ thống mạch máu, âm thầm nhưng không ngừng bơm “dinh dưỡng” (hàng hóa) từ người bán đến tay người tiêu dùng. Nhiều người lầm tưởng logistics chỉ là giao hàng nhưng thực tế đó chỉ là bước cuối cùng trong một chuỗi quy trình phức tạp.
Logistics bao gồm toàn bộ các khâu: quản lý kho bãi, kiểm kê hàng hóa, đóng gói an toàn và thẩm mỹ, lập kế hoạch và tối ưu tuyến vận chuyển để tiết kiệm thời gian, chi phí. Ngay cả việc xử lý hàng hoàn, cơn ác mộng của kinh doanh online, cũng là một phần không thể thiếu. Khi quy mô kinh doanh mở rộng, đơn hàng tăng theo cấp số nhân, một hệ thống logistics yếu kém sẽ nhanh chóng bộc lộ điểm yếu, dẫn đến quá tải, giao hàng trễ, thất lạc hàng và phá hỏng trải nghiệm khách hàng mà bạn đã dày công xây dựng.
2. Vì sao GenZ nên học thêm về logistics nếu muốn kinh doanh bằng thương mại điện tử
GenZ là thế hệ lớn lên cùng internet và mạng xã hội, nhiều người đã và đang kinh doanh trong môi trường số. Tuy nhiên, không ít bạn chỉ tập trung vào marketing, thiết kế hay sản phẩm mà bỏ qua logistics, yếu tố quyết định trải nghiệm khách hàng. Hiểu và nắm logistics giúp Gen Z:
- Tối ưu chi phí & thời gian: Nắm vững logistics giúp bạn chọn đúng đối tác vận chuyển, đàm phán mức giá hợp lý, và xây dựng quy trình xử lý đơn hàng khoa học. Nhờ đó, vừa tiết kiệm chi phí, vừa giải phóng thời gian để tập trung vào phát triển sản phẩm và chiến lược kinh doanh.
- Chủ động xử lý rủi ro: Mất hàng, hư hỏng, trả hàng… là rủi ro thường gặp. Kiến thức logistics cho phép bạn chủ động xây dựng quy trình xử lý khủng hoảng, duy trì uy tín, quản lý tồn kho hiệu quả để tránh thiếu hoặc dư hàng quá mức.
- Mở rộng kinh doanh bền vững: Muốn từ shop nhỏ trở thành thương hiệu lớn, bạn cần hệ thống logistics vững chắc để xử lý hàng trăm, hàng nghìn đơn mỗi ngày, mở rộng giao hàng toàn quốc mà không lo “vỡ trận”.
3. Kỹ năng và kiến thức cần trang bị
Logistics không phải là một lĩnh vực quá cao siêu, nhưng để làm chủ nó trong thời đại số, Gen Z cần trang bị cho mình những kiến thức và kỹ năng cốt lõi sau:
- Tư duy chuỗi cung ứng: Hiểu rõ bức tranh toàn cảnh từ khâu lấy hàng từ nhà cung cấp, lưu kho, đến giao thành công cho khách hàng.
- Ứng dụng công nghệ: Thành thạo các công cụ như phần mềm quản lý bán hàng đa kênh, OMS (hệ thống quản lý đơn hàng), WMS (hệ thống quản lý kho). Biết tích hợp API để kết nối website với đơn vị vận chuyển và cung cấp real-time tracking, nâng cao trải nghiệm khách hàng.
- Phân tích & giải quyết vấn đề: Luôn đặt câu hỏi dựa trên dữ liệu, như “Làm sao giảm tỷ lệ giao hàng trễ xuống dưới 5%?” hoặc “Vì sao chi phí đơn hàng tăng trong tháng này?”. Thành thạo đọc hiểu KPIs như tỷ lệ giao đúng hẹn, tỷ lệ chính xác đơn hàng, chi phí mỗi lô hàng để tối ưu hiệu suất.
- Giao tiếp & đàm phán: Logistics liên quan đến nhiều bên. Giao tiếp rõ ràng với nhà cung cấp, đàm phán hiệu quả với đơn vị vận chuyển, và phối hợp nhịp nhàng với đội chăm sóc khách hàng sẽ giúp vận hành trơn tru như một cỗ máy được bôi trơn hoàn hảo.
4. Tiềm năng phát triển và cơ hội nghề nghiệp
Thị trường logistics tại Việt Nam đang thực sự bùng nổ. Theo báo cáo từ IMARC Group, giá trị thị trường logistics Việt Nam năm 2024 đạt 30 tỷ USD, và được dự báo sẽ tăng lên 40 tỷ USD vào năm 2033, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) khoảng 3.8% từ 2025 đến 2033 IMARC Group.
Một báo cáo khác từ Expert Market Research đưa ra con số thậm chí ấn tượng hơn: thị trường logistics Việt Nam đã đạt 80,65 tỷ USD vào năm 2024, và được dự báo tăng lên gần 150 tỷ USD vào năm 2034, mức CAGR khoảng 6,4% Claight Corp.
Hai con số từ các nguồn uy tín đã minh chứng tiềm năng tăng trưởng rất rõ ràng. Với tốc độ như vậy, nhu cầu về chuyên gia logistics, từ quản lý chuỗi cung ứng, điều phối vận hành đến phân tích dữ liệu, sẽ liên tục mở rộng. Đây chính là cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn và lâu dài cho Gen Z, với mức thu nhập tốt và lộ trình phát triển rõ ràng.
5. Nếu muốn kinh doanh trên thương mại điện tử hãy nắm vững logistics để không bị bỏ lại phía sau
Khi thương mại điện tử tăng tốc, logistics không còn là lựa chọn phụ mà là lợi thế cạnh tranh. Gen Z muốn thành công trong kinh doanh hoặc nghề nghiệp liên quan đến thương mại điện tử cần coi logistics là kỹ năng bắt buộc. Ai hiểu và làm chủ được mạch máu này sẽ có lợi thế đi trước, vận hành hiệu quả và tạo trải nghiệm khách hàng vượt trội. Trong cuộc chơi mới, người chậm chân sẽ bị bỏ lại, còn người hiểu logistics sẽ là người dẫn đầu.
