Chuỗi cung ứng đang chịu nhiều áp lực hơn bao giờ hết: nhu cầu kháXch hàng biến động, chi phí vận chuyển leo thang, rủi ro địa chính trị và thiên tai khó lường. Trong bối cảnh đó, AI và IoT nổi lên như hai mảnh ghép quan trọng giúp doanh nghiệp chuyển từ vận hành phản ứng sang vận hành chủ động. Không chỉ là xu hướng công nghệ, đây là bước chuyển dịch chiến lược có thể quyết định năng lực cạnh tranh dài hạn.
1. AI & IoT – Bộ đôi công nghệ đang tái định hình chuỗi cung ứng
AI mang đến khả năng phân tích dữ liệu khổng lồ và tự động đưa ra quyết định. IoT tạo ra nguồn dữ liệu liên tục từ cảm biến, thiết bị, phương tiện và kho hàng. Khi kết hợp, cả hai biến chuỗi cung ứng vốn bị chia cắt thành một mạng lưới thông minh, liền mạch và minh bạch hơn.
Theo báo cáo của Gartner, đến năm 2027, 75% doanh nghiệp sản xuất toàn cầu sẽ ứng dụng AI và IoT trong chuỗi cung ứng để tăng hiệu quả vận hành. Con số này cho thấy đây không còn là lựa chọn, mà đã trở thành xu thế tất yếu.
2. Tối ưu vận hành và giảm chi phí nhờ AI
AI đang thay đổi cách doanh nghiệp dự báo nhu cầu. Thay vì dựa vào dữ liệu quá khứ đơn thuần, AI có thể phân tích cả xu hướng thị trường, hành vi tiêu dùng và yếu tố bên ngoài như thời tiết hay sự kiện đặc biệt. Kết quả là dự báo chính xác hơn, giúp giảm tồn kho dư thừa và tránh tình trạng thiếu hàng.
Ví dụ, Walmart đã áp dụng AI để dự báo nhu cầu tại từng cửa hàng theo từng ngày, từ đó giảm chi phí vận hành hàng trăm triệu USD mỗi năm. Đây là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh của AI trong tối ưu nguồn lực.
3. IoT và khả năng giám sát theo thời gian thực
Nếu AI giúp nhìn về tương lai, thì IoT cho phép nắm bắt hiện tại. Cảm biến IoT gắn trên container, xe tải hay kệ hàng giúp giám sát tình trạng hàng hóa theo thời gian thực. Từ nhiệt độ, độ ẩm cho đến vị trí vận chuyển đều được theo dõi tức thì.
Trong ngành dược phẩm, IoT đã giúp nhiều công ty đảm bảo thuốc luôn được vận chuyển ở nhiệt độ tiêu chuẩn. Nếu có rủi ro xảy ra, hệ thống sẽ cảnh báo ngay lập tức để xử lý kịp thời. Điều này không chỉ giảm tổn thất mà còn tăng độ tin cậy với khách hàng.
4. Kết hợp AI & IoT để tăng sức mạnh dự báo
Khi AI xử lý dữ liệu được thu thập từ IoT, doanh nghiệp không chỉ biết điều gì đang xảy ra mà còn dự đoán được điều gì sắp xảy ra. Ví dụ, AI có thể phân tích dữ liệu vận hành của thiết bị trong kho để dự báo khi nào máy móc có khả năng hỏng hóc. Nhờ vậy, doanh nghiệp chủ động bảo trì thay vì chờ đến khi sự cố xảy ra.
Sự kết hợp này cũng mở đường cho “chuỗi cung ứng tự động” – nơi nhiều quyết định được hệ thống đưa ra mà không cần sự can thiệp liên tục của con người.
5. Thách thức trong việc ứng dụng AI & IoT
Dù tiềm năng lớn, việc triển khai không hề dễ dàng. Thách thức đầu tiên là chi phí đầu tư hạ tầng công nghệ và thiết bị IoT. Tiếp theo là vấn đề bảo mật dữ liệu, bởi càng nhiều điểm kết nối thì rủi ro bị tấn công mạng càng cao. Ngoài ra, còn có khoảng trống về nhân sự am hiểu công nghệ để vận hành và khai thác hiệu quả.
Theo McKinsey, hơn 60% dự án AI & IoT trong chuỗi cung ứng gặp khó khăn ở giai đoạn mở rộng, do thiếu chiến lược dài hạn và năng lực quản trị dữ liệu. Đây là lời nhắc nhở rằng công nghệ chỉ là một phần, yếu tố con người và quản lý mới là chìa khóa.
6. Hướng đi và lời khuyên cho doanh nghiệp
Doanh nghiệp nên bắt đầu từ nhỏ, chọn một khâu trong chuỗi cung ứng để thí điểm AI hoặc IoT, chẳng hạn như quản lý kho hoặc vận chuyển. Khi đã chứng minh được hiệu quả, hãy mở rộng sang các khâu khác.
Ngoài ra, hợp tác với đối tác công nghệ uy tín sẽ giúp giảm rủi ro và tối ưu chi phí triển khai. Song song, cần đầu tư vào đào tạo nhân lực, bởi công nghệ chỉ phát huy hết giá trị khi có đội ngũ biết cách sử dụng và khai thác.
Cuối cùng, yếu tố bảo mật dữ liệu phải được đặt lên hàng đầu. Doanh nghiệp cần xây dựng cơ chế quản trị dữ liệu minh bạch và chuẩn bị sẵn kế hoạch ứng phó khi có sự cố.
7. Tương lai chuỗi cung ứng không chờ đợi
AI và IoT đang đưa chuỗi cung ứng bước sang một kỷ nguyên mới: nhanh hơn, chính xác hơn và linh hoạt hơn. Thách thức tồn tại, nhưng lợi ích mang lại vượt xa rủi ro nếu doanh nghiệp có chiến lược rõ ràng. Trong một thế giới mà biến động trở thành bình thường mới, doanh nghiệp nào chậm chân trong chuyển đổi sẽ phải trả giá bằng chính sức cạnh tranh của mình.
