Tưởng tượng một nhà kho khổng lồ, nơi những cánh tay robot thoăn thoắt sắp xếp hàng hóa, những chiếc xe tự hành (AGV) lẳng lặng vận chuyển các pallet hàng nặng trịch và drone bay vèo vèo giao những kiện hàng nhỏ đến tận tay khách. Đó không còn là viễn cảnh của phim khoa học viễn tưởng, mà là thực tại đang dần định hình trong ngành logistics toàn cầu. Làn sóng tự động hóa đang ập đến mạnh mẽ, mang theo cả những hứa hẹn về hiệu suất đột phá lẫn những băn khoăn về tương lai việc làm. Vậy đối với nhân sự trong ngành, đây thực sự là một cơ hội nghề nghiệp rộng mở hay là nỗi lo mất việc cận kề?
1. Làn sóng Tự động hóa: Nỗi lo không của riêng ai
Không thể phủ nhận rằng nỗi lo về việc công nghệ thay thế con người là hoàn toàn có cơ sở. Tự động hóa đặc biệt nhắm vào các công việc mang tính lặp đi lặp lại, tốn nhiều sức lực và có quy trình rõ ràng. Trong logistics, đó chính là những vị trí như:
- Nhân viên bốc xếp, đóng gói hàng hóa.
- Lái xe nâng trong kho.
- Nhân viên nhập liệu, kiểm đếm thủ công.
Robot và hệ thống tự động có thể làm việc 24/7 không mệt mỏi, độ chính xác gần như tuyệt đối và giảm thiểu sai sót do con người gây ra. Amazon là một ví dụ điển hình. Kể từ khi mua lại Kiva Systems vào năm 2012, gã khổng lồ thương mại điện tử này đã triển khai hàng trăm nghìn robot trong các trung tâm hoàn thiện đơn hàng của mình. Những robot này giúp tăng tốc độ xử lý đơn hàng lên nhiều lần và giảm đáng kể chi phí vận hành.
2. Khi công nghệ mở ra chân trời mới: Những vai trò không thể thay thế
Tuy nhiên, nhìn ở một góc độ khác, lịch sử đã chứng minh rằng mỗi cuộc cách mạng công nghệ không chỉ xóa sổ những công việc cũ mà còn tạo ra vô số công việc mới, đòi hỏi kỹ năng cao hơn. Tự động hóa trong logistics cũng không ngoại lệ. Thay vì loại bỏ hoàn toàn con người, nó đang chuyển dịch vai trò của chúng ta từ người thực thi sang người giám sát, phân tích và tối ưu.
Khi robot và hệ thống tự động được triển khai, một loạt các vị trí mới sẽ xuất hiện và trở nên quan trọng hơn bao giờ hết:
- Kỹ sư tự động hóa và robotics: Chuyên thiết kế, lắp đặt, bảo trì và sửa chữa các hệ thống robot trong kho.
- Chuyên viên phân tích dữ liệu logistics: Phân tích lượng dữ liệu khổng lồ do các hệ thống tự động thu thập (dữ liệu về tốc độ xử lý, tỷ lệ lỗi, lộ trình tối ưu) để đưa ra quyết định cải tiến quy trình.
- Chuyên gia quản lý hệ thống (WMS/TMS): Vận hành, tùy chỉnh và tối ưu hóa các phần mềm quản lý kho và quản lý vận tải để chúng hoạt động trơn tru với các thiết bị tự động.
- Giám sát viên vận hành công nghệ cao: Quản lý một đội ngũ bao gồm cả con người và robot, đảm bảo sự phối hợp nhịp nhàng giữa hai bên.
Con người vẫn giữ vai trò tối quan trọng trong việc đưa ra quyết định chiến lược, giải quyết các vấn đề phức tạp phát sinh, đàm phán với đối tác và đặc biệt là sự sáng tạo để cải tiến toàn bộ chuỗi cung ứng. Máy móc có thể làm theo lệnh, nhưng chúng không thể tư duy chiến lược hay ứng biến linh hoạt như con người.
3. Chuyển mình để đón đầu: Lộ trình cho nhân sự ngành Logistics
Đứng trước sự thay đổi không thể đảo ngược này, thái độ chờ đợi hay lo sợ sẽ không giúp ích. Thay vào đó, chủ động trang bị kiến thức và kỹ năng mới chính là chìa khóa để biến thách thức thành cơ hội. Đây là một vài hướng đi cụ thể mà nhân sự trong ngành nên cân nhắc:
- Nâng cao kỹ năng cứng (Hard Skills): Hãy bắt đầu làm quen và học hỏi về công nghệ. Không nhất thiết phải trở thành một lập trình viên, nhưng việc hiểu các nguyên tắc cơ bản về phân tích dữ liệu (Data Analytics), hệ thống quản lý kho (WMS), hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP) và trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ là một lợi thế cực lớn. Nhiều khóa học trực tuyến và chứng chỉ ngành về quản lý chuỗi cung ứng kỹ thuật số đã có sẵn để mọi người tiếp cận.
- Rèn luyện kỹ năng mềm (Soft Skills): Đây là những kỹ năng mà robot khó có thể sao chép. Hãy tập trung phát triển khả năng giải quyết vấn đề phức tạp, tư duy phản biện, kỹ năng giao tiếp và hợp tác. Trong một môi trường làm việc có cả người và máy, khả năng kết nối, quản lý và truyền đạt thông tin một cách hiệu quả sẽ ngày càng được đánh giá cao.
- Thay đổi tư duy: Hãy xem công nghệ như một công cụ, một người trợ lý đắc lực giúp bạn loại bỏ những công việc nhàm chán để tập trung vào các nhiệm vụ có giá trị cao hơn. Thay vì hỏi “Liệu robot có lấy mất việc của tôi không?”, hãy hỏi “Làm thế nào tôi có thể sử dụng công nghệ này để làm việc của mình tốt hơn?”.
4. Kết luận: Tự động hóa là cộng sự, không phải kẻ thù
Cuối cùng, tự động hóa trong logistics không phải là một cuộc chiến giữa con người và máy móc. Đó là một quá trình tiến hóa tất yếu, nơi con người và công nghệ hợp tác để tạo ra một chuỗi cung ứng thông minh hơn, nhanh hơn và hiệu quả hơn. Những công việc tay chân, lặp đi lặp lại có thể sẽ giảm đi, nhưng những vai trò đòi hỏi tư duy, sự sáng tạo và khả năng quản lý hệ thống phức tạp sẽ ngày càng nhiều.
Thay vì coi tự động hóa là một mối đe dọa, hãy xem nó như một người cộng sự mạnh mẽ. Tương lai của ngành logistics thuộc về những người không ngại học hỏi, sẵn sàng thích ứng và biết cách tận dụng sức mạnh của công nghệ để nâng cao giá trị của chính bản thân mình. Cơ hội luôn dành cho những người chuẩn bị sẵn sàng.
