Đại học 4.0 – Đại học chia sẻ – Kết nối doanh nghiệp và chuyên gia 

LinkedIn hiện tại là mạng xã hội nghề nghiệp có hơn 200 triệu tài khoản. Nền tảng này trở thành một kênh truyền thông về nghề nghiệp, chuyên môn của các cá nhân. Năm 2015, LinkedIn đã mua Lynda – một công ty đào tạo trực tuyến với giá 1,5 tỷ đô-la. Hiện tại, Lynda có hàng chục ngàn khóa học từ hàng chục ngàn chuyên gia thực trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ. Các chủ tài khoản trên LinkedIn có thể học hàng chục ngàn khóa học với chi phí rất thấp, chỉ 29 USD cho tất cả. Không chỉ dừng lại ở dịch vụ đào tạo trực tuyến, LinkedIn còn đưa ra dịch vụ kết nối mentoring/ coaching giữa các tài khoản với nhau.
Một ví dụ khác mà VTC Academy muốn đề cập: Vào ngày 22-8, ngân hàng DBS Bank tại Singapore đã công bố chương trình đào tạo lớn chưa từng thấy trong lịch sử của ngân hàng này, trị giá 20 triệu đô-la Mỹ nhằm đào tạo cho khoảng 10.000 nhân viên của DBS Bank về những kỹ năng và công nghệ mới. Các khóa học bao gồm trí thông minh nhân tạo, tinh thần khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Chương trình còn cho phép nhân viên nghỉ việc để khởi nghiệp và hỗ trợ cho họ.

Còn tại Việt Nam, thời gian qua chúng ta đã chứng kiến thực trạng sinh viên tốt nghiệp ra trường phải chấp nhận làm những nghề cần trình độ chuyên môn thấp hơn. Hiện tượng cử nhân phải chạy xe ôm công nghệ là một ví dụ cho thấy một số trường Đại học đã “thất thủ” trong việc tạo ra nguồn nhân lực phù hợp với yêu cầu của xã hội và doanh nghiệp.

Những điều nêu trên chứng tỏ Đại học không còn là nơi duy nhất cho các cá nhân theo học để phát triển nghề nghiệp. Công nghệ, mạng xã hội và môi trường di động đã mang tới cho người học nhiều chương trình đào tạo với chi phí thấp và sự thuận tiện. Người học có thể tương tác trực tiếp với các chuyên gia để học hỏi và tìm hiểu những gì mình cần. Nội dung giảng dạy cũng như các định dạng bài giảng đều rất đa dạng, thông qua kết hợp video, âm thanh, hình ảnh. Trong tương lai, trí thông minh nhân tạo cùng dữ liệu đám mây sẽ cho phép các cá nhân tự thiết kế và học những chương trình riêng phù hợp với năng lực, sở trường của mình. Vị thế duy nhất của Đại học trong phát triển và đào tạo nhân lực đang dần bị xóa bỏ. Nên nếu các trường Đại học không thay đổi để tích hợp và cạnh tranh với những dạng thức nêu trên thì sản phẩm cử nhân của họ sẽ bị lỗi thời và xã hội sẽ khó mà sử dụng.

Quay lại bài toán về nguồn nhân lực, đây luôn là mối quan tâm hàng đầu của xã hội và các doanh nghiệp. Câu hỏi đặt ra là các trường Đại học sẽ thay đổi như thế nào để đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp và xã hội. Ví dụ mà VTC Academy nêu trên về chương trình đào tạo của DBS Bank chỉ là một phần nhỏ khi mà nhiều doanh nghiệp khác vẫn phải tự thiết kế và vận hành các chương trình đào tạo cho đội ngũ nhân lực của mình. Nhưng dù vậy, họ vẫn mong muốn trường Đại học có thể thực hiện nhiệm vụ đào tạo căn bản cho nguồn nhân lực. Bởi các trường Đại học vẫn là đơn vị nắm giữ vai trò quan trọng của một nền tảng đào tạo có nguồn lực cơ sở vật chất cùng đội ngũ giảng viên tốt nhất, tính đến thời điểm hiện tại.
Giải thích cho điều này, có thể thấy rằng bản chất của việc học Đại học là quá trình mà một cá nhân tích lũy kiến thức, kỹ năng, thái độ và tư duy về một ngành nghề nào đó họ đã chọn lựa. Thông qua quy trình “4H”: Học – Hiểu – Hành – Hoàn thiện, các cá nhân sẽ chuyển hóa thành người có khả năng hành nghề và tạo ra giá trị cho xã hội. Các cá nhân cần HỌC kiến thức căn bản sau đó tự suy luận để có thể HIỂU ngọn ngành kiến thức mình học và đưa sự hiểu của mình vào thực tế, song song với việc HÀNH được lặp đi lặp lại để dần dần HOÀN THIỆN ngành nghề mình đã chọn.

Nếu nhìn vào 4 thành tố giúp một cá nhân có thể làm việc gồm kiến thức, kỹ năng, tư duy và thái độ, lực lượng giảng viên hiện hữu tại trường Đại học chỉ có thể làm tốt hai phần kiến thức và tư duy. Phần kỹ năng và thái độ rất cần có những chuên gia có trải nghiệm thực tế để giúp sinh viên Học – Hiểu – Hành – Hoàn thiện. Nói cách khác, các trường Đại học cần trở thành một nền tảng kết nối doanh nghiệp, chuyên gia trong đào tạo. Nhà trường cần chia sẻ trách nhiệm, nghĩa vụ giảng dạy, đào tạo cùng nhiều đối tác cũng như các quyền lợi vật chất, tinh thần. Các trường Đại học cần tự chuyển hóa từ vai trò duy nhất là đào tạo sinh viên sang vai trò dẫn dắt các thành phần trong xã hội để có thể đào tạo ra nguồn nhân lực tốt nhất. Mẫu hình Đại học chia sẻ (Sharing University) là một bước tiến mới trong phát triển Đại học.

Vì sao lại là Đại học chia sẻ?

Lý do nào để Đại học chia sẻ có thể trở thành một hình mẫu cho sự phát triển đại học trong tương lai? VTC Academy tin rằng nguyên nhân quan trọng nhất chính là tốc độ thay đổi của tri thức và công nghệ ngày nay đang diễn ra quá nhanh. Trong quá khứ, một công nghệ có thời gian sống 10 năm thì trường đại học và giảng viên mất 2 năm để xây dựng bài giảng cho công nghệ đó, và còn 8 năm để khai thác cũng như chuẩn bị cho công nghệ kế tiếp. Tuy nhiên, trong thời đại 4.0 công nghệ chỉ mới có 1-2 năm đã lỗi thời, nên ngay cả việc phát triển bài giảng cũng không kịp. Chính điều đó bắt buộc nhà trường, doanh nghiệp và xã hội phải chung tay trên một nền tảng đào tạo sinh viên Học – Hiểu – Hành – Hoàn thiện.
Nguyên nhân thứ hai, lực lượng lao động cần được đào tạo theo mô hình chữ T với nét ngang đại diện cho hiểu biết rộng và nét dọc đại diện cho kỹ năng, kiến thức thực thi tạo ra giá trị. Để trong một thời gian ngắn phải đào tạo được lớp sinh viên đủ chiều sâu và rộng thì nhu cầu về giảng viên cũng như những chuyên gia trong doanh nghiệp cũng phải nhiều và đa dạng. Chỉ có mô hình chia sẻ mới có thể cho phép sinh viên tiếp cận đa dạng, đa chiều các tri thức thực tiễn bên ngoài.

Nguyên nhân thứ ba là do tính bất định của tương lai. Ngay cả doanh nghiệp và các tổ chức cũng chưa định hình rõ sẽ thay đổi như thế nào. Cách tốt nhất để đối phó với tương lai bất định là: Các thành phần trong hệ sinh thái tri thức cần kết hợp lại và tương tác với nhau để giải quyết bài toán chung của mình.

Nguyên nhân thứ tư chính là nhu cầu rút ngắn thời gian đào tạo mà vẫn đảm bảo chất lượng. Điều này đòi hỏi ” 4H” cần được đào tạo và thực hành song song với nhau. Đại học chia sẻ giải quyết được vấn đề này khi doanh nghiệp là một thành tố trong hệ thống đào tạo thay vì chỉ là một đối tác bên ngoài tham gia hạn chế vào các hoạt động giảng dạy.

Nguyên nhân thứ năm, chúng ta cần thúc đẩy quá trình tạo giá trị từ nguồn nhân lực trẻ ngay từ khi họ chưa tốt nghiệp đại học. Mô hình Đại học chia sẻ sẽ giúp cho sinh viên, người học có thể tham gia sớm vào chuỗi hoạt động xã hội. Các bạn trẻ có thể tham gia một phần các hoạt động vận hành doanh nghiệp ngay từ năm thứ nhất.

Nguyên nhân cuối cùng, mô hình Đại học chia sẻ sẽ giúp tri thức tại nhà trường, doanh nghiệp và trong xã hội cộng hưởng với nhau tạo ra những giá trị sáng tạo đột phá, giúp giải quyết những thách thức của tương lai.